Osoby dotknięte przemocą w rodzinie będą miały możliwość skorzystania z dwóch form wsparcia w zakresie odseparowania osoby stosującej przemoc domową.
Pierwsza możliwość, to złożenie wniosku do sądu o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.
Druga możliwość, to działania podjęte przez Policje podczas interwencji domowej.
Obszerne zmiany w przedmiocie tych postępowań zostały zawarte w Kodeksie postępowania cywilnego, ustawie o Policji oraz ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Zmiany w ustawie o Policji oraz ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
Wprowadzone omawianą nowelizacją rozwiązania uprawniają policjanta do wydania wobec osoby stosującej przemoc w rodzinie w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, stwarzającej zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby dotkniętej tą przemocą, nakazu natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, zwany dalej ,,nakazem” lub zakazu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, zwany dalej ,,zakazem”.
Nakaz może być wydany zarówno wobec osoby najbliższej, czyli zasadniczo członka rodziny, jak i osoby pozostającej we wspólnym pożyciu czy wobec innej osoby wspólnie zamieszkującej i gospodarującej, np. lokatora bądź byłego męża. Jako wspólnie zajmowane mieszkanie uznaje się wszelkie lokale służące zaspokojeniu bieżących potrzeb mieszkaniowych.
Policjant zgodnie z uprawnieniami wyda nakaz lub zakaz:
- podczas interwencji podjętej we wspólnie zajmowanym z osobą dotkniętą przemocą mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu – najczęściej będzie to dotyczyć służb patrolowo – interwencyjnych,
- w związku z powzięciem informacji o stosowaniu przemoc w rodzinie, w szczególności zgłoszenia przez:
– osobę dotkniętą przemocą w rodzinie,
– kuratora sądowego lub pracownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, w związku z wykonywaniem ustawowych obowiązków.
Istotnym uregulowaniem jest fakt, iż funkcjonariusz Policji nakaz lub zakaz wobec sprawcy przemocy może wydać łącznie i jest on natychmiast wykonalny. Policjant w formularzu nakazu lub zakazu wskazuje obszar lub odległość od wspólnie zajmowanego mieszkania, którą osoba stosująca przemoc w rodzinie jest zobowiązana zachować. W przypadku, gdy doszło do zatrzymania osoby stosującej przemoc w rodzinie – nakaz lub zakaz mogą być wydane bezpośrednio po zwolnieniu osoby. Osoba zgłaszająca przemoc w rodzinie zostanie przesłuchana w charakterze świadka. Policja w celu ustalenia okoliczności zdarzenia może przesłuchać w charakterze świadków również inne osoby, w szczególności wszystkich dotkniętych tą przemocą pełnoletnich domowników. Małoletniego świadka, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, można przesłuchać tylko wówczas, gdy zeznania te mogą mieć istotne znaczenie dla sprawy, w szczególności, gdy osoba ta jest jedynym świadkiem zdarzenia (tryb i sposób przesłuchania małoletniego regulują przepisy Kodeksu postępowania karnego).
Nakaz lub zakaz doręcza się niezwłocznie osobie stosującej przemoc w rodzinie oraz osobie dotkniętej tą przemocą. W razie niemożliwości doręczenie nakazu lub zakazu osobie stosującej przemoc, doręczenie uważa się za dokonane przez umieszczenie na drzwiach wspólnie zajmowanego mieszkania zawiadomienia o ich wydaniu, dokonując wzmianki w nakazie lub zakazie, wskazując przyczyny braku doręczenia.
W ramach kolejnych czynności w przedmiotowej sprawie Policja jest zobowiązana do niezwłocznego doręczenia odpisu formularza nakazu lub zakazu prokuratorowi oraz zawiadomienia o fakcie zastosowania tejże procedury właściwego miejscowo zespołu interdyscyplinarnego. Dodatkowo, w przypadku, gdy w mieszkaniu zamieszkują osoby małoletnie, Policja zobligowana jest do niezwłocznego powiadomienia o tym fakcie właściwego miejscowo sądu opiekuńczego. Osoba opuszczająca miejsce zamieszkania jest w obowiązku pozostawić klucze do wspólnie zajmowanego mieszkania i innych bezpośrednio położonych pomieszczeń.
Jeżeli w okresie obowiązywania zakazu lub zakazu osoby, wobec, której ten nakaz wydano, będzie miała potrzebę zabrania mienia stanowiącego jej własność ze wspólnie zajmowanego mieszkania, policjant, po wcześniejszym uzgodnieniu terminu z osobą stosującą przemoc oraz z osobą dotkniętą przemocą, jest zobowiązany do uczestniczenia w tej czynności, z zastrzeżeniem, że osoba, wobec której wydano nakaz lub zakaz, może z tego uprawnienia skorzystać jednokrotnie i tylko w obecności policjanta. Osoba dotknięta przemocą może osobiście wziąć udział w tej czynności, a także może upoważnić do udziału w niej jakąkolwiek inną osobę.
W okresie obowiązywania nakazu lub zakazu Policja przynajmniej trzykrotnie sprawdza, czy nakaz lub zakaz nie są naruszane.
Nakaz lub zakaz traci moc po upływie 14 dni od dnia jego wystawienia, chyba, że w tym czasie właściwy sąd przedłuży czas jego stosowania. Przedłużenie wydanego nakazu lub zakazu na dalszy okres następuje w drodze sądowego postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, na wniosek osoby dotkniętej przemocą. Wniosek ten nie podlega opłacie i może, ale nie musi być złożony na urzędowym formularzu, co stanowi pewne ułatwienie dla osoby nieposiadającej wiedzy prawniczej.
Wydaje się, że okres 14 dni jest wystarczający, aby osoba dotknięta przemocą, nie znajdując się pod presją i wpływem sprawcy przemocy, dopełniła czynności koniecznych do samodzielnego złożenia w sądzie wniosku o zobowiązanie osoby stosującej przemoc do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub o zakaz zbliżania się tej osoby do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, ewentualnie podjęła inną decyzję w zakresie wspólnego zamieszkiwania z taką osobą . Sąd orzeka o utrzymaniu zakazu lub nakazu po przeprowadzeniu rozprawy, w terminie 1 miesiąca od dnia wniesienia wniosku.
Należy pamiętać, że osoba dotknięta przemocą może w trybie art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie może samoistnie złożyć wniosek o zabezpieczenia do sądu, bez uprzedniego zgłasza interwencji Policji, czyli bez wydania przez policjantów zakazu lub nakazu.
Nakaz lub zakaz tracą moc:
- po upływie 14 dni od dnia ich wydania, chyba że sąd udzielił zabezpieczenia w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, którym nakaz lub zakaz zostały przedłużone,
- w przypadku, gdy osoba stosująca przemoc w rodzinie, wobec której wydano nakaz lub zakaz, została zatrzymana w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa, a następnie zastosowano wobec niej środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania lub nakazania okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.
Zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego
Wniosek o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia może być złożony na urzędowym formularzu (formularz jest dostępny do pobrania bezpłatnie w siedzibach sądów oraz sieci Internet w formie pozwalającej na dogodną edycję treści formularza). Wniosek należy złożyć w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy, a w braku miejsca zamieszkania – w sądzie miejsca jego pobytu. Sąd orzeka po przeprowadzeniu rozprawy, w terminie 1 miesiąca od dnia wniesienia wniosku.
Sąd w postanowieniu o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazaniu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia wskazuje obszar lub odległość od wspólnie zajmowanego mieszkania, którą osoba stosująca przemoc w rodzinie jest obowiązana zachować. Postanowienie sądu jest skuteczne i wykonalne z chwilą ogłoszenia.
Sąd w postanowieniu w przedmiocie zobowiązania osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazania zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia rozstrzyga również o zabezpieczeniu, jeżeli było udzielone.
Sąd z urzędu doręcza odpis postanowienia uczestnikom postępowania, prokuratorowi, Policji lub Żandarmerii Wojskowej oraz zawiadamia właściwy miejscowo zespół interdyscyplinarny, a gdy w mieszkaniu zamieszkują małoletnie – także właściwy sąd opiekuńczy.
W sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia sąd może udzielić zabezpieczenia również przez przedłużenie obowiązywania nakazu lub zakazu wydanego przez Policję (procedura opisana powyżej). Wniosek o udzielenie zabezpieczenia podlega rozpoznaniu bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia jego wpływu do sądu.
W sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, sąd udzielając zabezpieczenia, wskazuje w postanowieniu czas jego trwania. Sąd opiekuńczy po otrzymaniu zawiadomienia wszczyna postępowanie z urzędu i bezzwłocznie orzeka w przedmiocie zabezpieczenia.
Ważne!!!
Zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt. 15 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2020 r., poz. 755 in 807) osoba dotknięta przemocą w rodzinie w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do tego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.- nie będzie miała obowiązku uiszczania kosztów sądowych.
MGOPS w Bobolicach